Göz nereden görür ?

Göz Nereden Görür? Edebiyatın Işığında Bakışın Derinliği

Kelimelerin Gözü: Anlatının Görme Biçimi

Göz, sadece ışığı değil, anlamı da görür. Bir yazarın kaleminden süzülen her kelime, bir çift göz gibi dünyanın katmanlarını aralar. Görmek burada biyolojik bir edim değil, ruhun içe dönük bir hareketidir. Edebiyat, gözün gördüğünü değil; görmeyi seçtiğini anlatır. Çünkü edebiyatçı bilir: “Her bakış bir tercihtir.”

Virginia Woolf’un “Mrs. Dalloway”de Clarissa’nın pencereden dışarı bakışıyla başlayan anlatı, yalnızca Londra’nın bir sabahını değil, insan ruhunun kıvrımlarını da görür. Göz, orada bir aynadır; hem dışarıyı hem içeriyi yansıtır. İşte edebiyatın gözü buradan görür: içerden dışarıya, kalpten dünyaya.

Görmenin Yüzü: Karakterlerin Bakışıyla Gerçeği Aramak

Bir romanda kahraman neyi görüyorsa, biz de orada bir hakikate yaklaşırız. Dostoyevski’nin Raskolnikov’u, gözleriyle değil, vicdanının karanlık dehlizleriyle görür. Onun bakışı bir itiraftır. Göz burada yalnızca bir araçtır; asıl gören suçun bilincidir.

Aynı şekilde, Orhan Pamuk’un “Benim Adım Kırmızı” romanında görmenin biçimi, minyatürün sessiz evreninde şekillenir. Oradaki ressamlar, Tanrı’nın bakışıyla insanın bakışı arasında sıkışır. “Göz nereden görür?” sorusu tam da burada yankılanır: Ruhun içinden mi, yoksa yaratının dışından mı?

Metinlerin Aynası: Görmenin Temsili

Edebiyat, görme eylemini sürekli yeniden tanımlar. Proust’un “Kayıp Zamanın İzinde”sinde bir fincan çay kokusu bile geçmişin gözünü açar. Zaman, gözle görünmez; ama hatıranın iç gözünde yeniden doğar.

Görmek burada bir hatırlamadır. Proust’un dünyasında göz, bedenin değil, belleğin organıdır. Bu nedenle, edebiyatçının gözü yalnızca dünyayı değil, zamanı da görür. Her paragraf bir bakışın yankısıdır; her cümle bir görüntünün sessiz ifadesi.

İç Gözün Çağrısı: Edebiyatta Görmenin Metaforu

Göz nereden görür? Belki de bu soru, insanın varoluşuyla ilgilidir. Mevlânâ’nın dediği gibi: “Gözünü kapat ki, içteki ışığı görebilesin.”

Modern edebiyatın içe dönük karakterleri, bu öğüdün yankısını taşır. Kafka’nın Gregor Samsa’sı böceğe dönüşürken dış dünyanın değil, kendi varlığının gözleriyle görür. Artık dünya ona değil, o dünyaya yabancıdır. Gözün görmediği ama hissettiği şey, işte orada başlar: anlam.

Görmek bazen sessiz bir devrimdir. Bir yazarın içsel gözü, kelimeleri ışığa dönüştürür. Çünkü edebiyat, görüneni değil, görünmeyeni anlatma sanatıdır.

Bir okur metne baktığında, aslında kendine bakar. Her okuma, bir “yeniden görme” eylemidir. Bu yüzden, her kitap bir aynadır; her okur, kendi gözünün nereden baktığını sorgular.

Sonuç: Gözün İçinden Dünyaya Bakmak

Edebiyat bize öğretir: Göz, yalnızca bir organ değil; bir anlatı aracıdır. Gerçek bakış, kalbin derinliğinden yükselir.

Bir karakterin gözünden dünyaya bakarken, biz de kendi bakışımızı yeniden inşa ederiz. Çünkü her satırda bir göz açılır; her hikâyede bir perde aralanır.

İnsan, neyi görüyorsa odur. Ama edebiyat insanın neyi görmediğini de anlatır.

Göz nereden görür?

Cevap belki de şudur: Göz, kelimelerden görür. Çünkü kelimeler, ruhun ışığıdır.

Okur için bir çağrı:

Senin gözün nereden görüyor?

Yorumlarda kendi edebi çağrışımını, gördüğün dünyayı, kelimelerinle paylaş.

Belki de bir başka göz, senin cümlende ışığı bulur.